Jani likulu

Kufuma Wikipedia
Mwapokeleleka pa Wikipediya ya ChiTumbuka
Mindandanda:   1 2 3 4 5 6 7 8 9 A B C D
E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z

Mobile View | Desktop View

Pa sono tina vyakulemba

Vyakulemba: Malaŵi · Zambia · Tanzania · Rumphi · Lundazi · Chasefu · Chasefu · Mzimba · Mzalangwe · Mzuzu · Ekwendeni

–– Sayansi · Umoyo · AIDS · Lulombo · Covid-19 · Muluzi · Kamuzu · Chihana · Chiuta ––

  Tumbuka Wiktionary

Nkhani ya mwahuno

Nyanja ya Malaŵi

Nyanja ya Malaŵi iyo yikumanyikwaso kuti Nyanja ya Nyasa ku Tanzania na Nyanja ya Niassa ku Mozambique, ni Nyanja Yikuru ya mu Afilika ndipo ni nyanja ya kumwera chomene ya East African Rift system, iyo yili pakati pa Malawi, Mozambique na Tanzania. Nyanja iyi ni yaciŵiri pa nyanja zose za mu Africa ndipo njacikuru comene. Nyanja ya Malawi yili na mitundu yinandi ya somba kuluska nyanja zinyake zose pa caru capasi,kusazgapo mitundu 700 ya cichlids. Munthu wakwamba ku Europe kufika pa nyanja iyi wakaŵa Candido José da Costa Cardoso, wa ku Portugal, mu 1846. David Livingstone wakafika pa nyanja iyi mu 1859, ndipo wakayithya Nyanja ya Nyasa. (Nkhani yose...)


Kasi mukumanya?

Chipopoma cha Victoria
Chipopoma cha Victoria
  • ...viliŵa vya miphyephye ku Zambia vingakura nga ni nyumba. Ndipo pali malo ghakukwana kuti munthu wangakwerapo?
  • ... kuti zina linyake la Victoria Falls ni Mosi-oa-Tunya?
  • ... kuti Chipululu cha Sahara ndicho ntchikuru chomene pa charu chose chapasi? Cirwa ici cili pa malo ghatatu pa mapopa ghakurughakuru pa caru cose capasi, ndipo cikuluska mapopa gha ku Antarctica na kumpoto kwa Arctic pera.
  • ... kuti Mlonga wa Nile ndiwo utali comene pa caru cose capasi, nangauli ŵanthu ŵanyake ŵakuti mlonga wa Amazon utali comene? Mlonga uwu ukusolota mu vyaru vinandi vya mu Africa, ndipo ndiwo ukupeleka maji ku vyaru vya Egypt, Sudan, na South Sudan.
  • ... Nyengo zinyake caru ca Africa cikucemeka kuti Ciphukutu ca Ŵanthu cifukwa ca viswaswa vinandi, ivyo vikulongora kuti ŵanthu ŵakwamba ŵakababikira mu caru ici. Ŵanthu aŵa ndiwo ŵakaŵako pambere ŵanthu ŵandalengeke, ndipo ndimo tiliri nase.
  • ... kuti Chiarabu ndicho chikuyowoyeka comene mu Africa.

Mu nkhani

  • Ku South Korea, ŵanthu 40 ŵali kufwa ndipo ŵanyake 6 ŵakusoŵa chifukwa cha kusefukila kwa maji.vinandi...
  • Ku United States, ŵantchito ŵa SAG-AFTRA ŵakamba kugwira nchito, ndipo ŵakakolerana na ŵalembi ŵa Writers Guild of America nakunyanyala kwa kulongolela.vinandi...
Kusefukila kwa maji ku Korea
  • Mu Netherlands, boma la boma likamara ndipo nduna yikuru Mark Rutte yikapharazga kuti yikukhumba kufumamo.
'

Mbili ya vyakuchitika

Mndandanda uwu ngwakukhwaskana na charu cha Ethiopia    • 1332-02-18 Amda Seyon I, Emperor wa ku Ethiopia wakwamba nkhondo zake ku vigaŵa vya Ŵasilamu vya kumwera.
   • 1531-10-28 Nkhondo ya Amba Sel: Imam Ahmad ibn Ibrihim al-Ghazi wakathereskaso ŵasilikari ŵa Lebna Dengel, Emperor wa Ethiopia. Cigaŵa ca kumwera kwa Ethiopia cili pasi pa muwuso wa Imam Ahmad.
   • 1541-07-09 Estevão da Gama wakufumako ku Massawa, wakuleka ŵanalume 400 na ŵazga 150 awo ŵakalongozgekanga na mukuru wake Christovão da Gama, ndipo wali kupika dango lakuti wawovwire themba la Ethiopia kuthereska Ahmad ibn Ibrihim al-Ghazi uyo wakathereska ufumu wake.
Mbendela ya Ethiopia
  • 1542-02-02 Ŵaputukezi ŵakulongozgeka na Christovão da Gama ŵakakora muzi uwo ukaŵa na Ŵasilamu kumpoto kwa Ethiopia mu Nkhondo ya Baçente.
  • 1561-07-02 Menas, Themba la ku Etiyopiya, wakathereska ŵanthu awo ŵakagalukira boma ku Emfraz
  • 1875-11-16 Nkhondo ya ku Gundet: Themba Yohannes la ku Etiyopiya likathereska Ŵaeguputo
  • 1889-03-12 Nkhondo ya ku Metema (Gallabad): Themba la Ethiopia Yohannes IV, likathereskeka
  • 1914-06-27 U.S. yasayina phangano la malonda na Ethiopia
  • 2002-07-09 Wupu wa African Union ukakhazikiskika ku Addis Ababa, Ethiopia. Mulongozgi wakwamba ni Thabo Mbeki, pulezidenti wa ku South Africa.
  • 2013-10-07 Mulatu Teshome wazgoka pulezidenti wa Ethiopia

Vyaru vyamu Afilika

Gambia) Charu cha Gambiya, panji kuti Gambia, pachizungu, Republic of The Gambia, ni chalo icho chili ku Western Africa. Ni caru cicoko comene pa vyaru vyose vya mu Africa, ndipo cili kuzingilizgika na Senegal. Charu cha Gambia chili mumphepete mwa Mlonga wa Gambia, uwo ukujumpha pakati pa charu ichi na kuthira mu Nyanja ya Atlantic. Ili na malo ghakukwana 11,300 square kilometres (4,400 sq mi) ndipo ŵanthu 1,857,181 ŵakakhalanga mu charu ichi.

 Algeria  ●  Angola  ●  Benin  ●  Botswana  ●  Burkina Faso  ●  Burundi  ●  Cameroon  ●  Canary Islands  ●  Cape Verde  ●  Central African Republic  ●  Chad  ●  Comoros  ●  Côte d'Ivoire  ●  Democratic Republic of the Congo  ●  Djibouti  ●  Egypt  ●  Equatorial Guinea  ●  Eritrea  ●  Eswatini  ●  Ethiopia  ●  Gabon  ●  Gambia  ●  Ghana  ●  Guinea  ●  Guinea-Bissau  ●  Kenya  ●  Lesotho  ●  Liberia  ●  Libya  ●  Madagascar  ●  Malawi  ●  Mali  ●  Mauritania  ●  Mauritius  ●  Mayotte  ●  Morocco  ●  Mozambique  ●  Namibia  ●  Niger  ●  Nigeria  ●  Republic of Congo  ●  Réunion  ●  Rwanda  ●  Saint Helena  ●  São Tomé and Príncipe  ●  Senegal  ●  Seychelles  ●  Sierra Leone  ●  Somalia  ●  South Africa  ●  Sudan  ●  South Sudan   ●  Tanzania  ●  Togo  ●  Tunisia  ●  Uganda  ●  Western Sahara  ●  Zambia  ●  Zimbabwe

Chithuzi cha mwahuno (Muzaoneposo machelo)

Wallace's flying frog



Chule wakuduka wa Wallace (Rhacophorus nigropalmatus), uyoso wakuchemekaso kuti gliding frog panji Abah River flying frog, ni chule uyo wakusangika ku Malay Peninsula na kumanjiliro gha dazi kwa Indonesia, ndipo wakusangika ku Borneo na Sumatra. Zina ili lili kufuma ku zina la Alfred R. Wallace, uyo wakasora cinthu cakwamba ico cikamanyikwanga. Chule uyu ngwakutowa a comene pa vithuzithuzi cifukwa ca ukuru wake, mitundu yake yakutowa, ndiposo nkharo yake yiwemi. Thupi lake likaŵa litali pafupifupi mamilimita 80 m'paka 100 (ŵanalume mbachoko chomene ku ŵanakazi), ndipo wakaŵa yumoza wa chule mkulu chomene wa mtundu wa Rhacophorus. Makutu ghake ghakaŵa ghakurughakuru, kweniso maso ghake ghakaŵa ghatali. Viwangwa vyake ni vitali comene, ndipo minwe yake na vigunwe vya malundi ni vyakuyana waka. Chikamba ichi chikukwera mu makuni ghatali, ndipo chikukhilira pasi na parachuti


Vithuzi vyakumasinda ivyo vilikuonekapo: BalambalaTulsiMircha

Wikipediya zinyake zamu Afilika

Akan  •  Luganda  •  Gĩkũyũ  •  Hausa  •  Igbo  •  KiKongo  •  Lingala  •  Kirundi  •  Ikinyarwanda  •  chiShona  •  Sesotho  •  Sesotho sa leboa  •  Kiswahili  •  SiSwati  •  Xitsonga  •  Setswana  •  Tshivenda  •  isiXhosa  •  Yorùbá  •  isiZulu  • 

Refresh home page