Boma la Ntchisi

Kufuma Wikipedia

Boma la Ntchisi

Chalo Malaŵi
Chigaŵa Chigaŵa cha Pakati
Msumba ukulu Ntchisi
Ukulu wa malo 1 655 km²
Ẇanthu 167 880

Ntchisi ni boma ilo likusangika mu Chigaŵa cha Pakati mu charu cha Malaŵi.

Malo ghakupambanapambana[lemba | kulemba source]

Chigaŵa cha Ntchisi chili na ŵanthu ŵakujumpha 128. Chigaŵa chose ichi chili pa mtunda wa mamita 1,300 na 1,700 pachanya pa nyanja. Pafupifupi hafu ya chigaŵa ichi (ku mpoto na kumanjiliro gha dazi) yili na mapiri, ndipo hafu yinyake (kumwera na kumafumiro gha dazi) njakukhora. Kutentha kwapakati ndi pafupifupi madigiri 20 Celsius.[1]

Chuma[lemba | kulemba source]

Vyamuminda na vyakurya vikupangiska kuti ŵanthu ŵakhalenge makora. Makuni, kununkhira, na kuliska viŵeto ni vigaŵa vinyake, cifukwa mu vyaru ivi muli viŵeto vicoko comene ndipo boma likulemba nchito ŵanthu ŵanandi. Paumaliro wa vyaka vya m'ma 2000, ŵanthu 75 pa 100 ŵakaŵa ŵakavu. Chigaŵa ichi (na chalo) chapokelera wovwiri wa mitundu yinandi kufuma ku mawupu ghanandi, kusazgapo European Union, DFID, African Development Bank, UNICEF na World Health Organization.[1]

Vinthu ivyo vikukhwaska umoyo[lemba | kulemba source]

Kafukufuku munyake uyo wakacitika mu 1989, wakalongora kuti pa ŵana 1,000, 28 ŵakafwanga, ndipo awo ŵakapona ŵakaŵavya vyakutozgera. Wupu wa UNICEF wachita milimo yinandi mu chigaŵa ichi.[2]

Ŵanthu[lemba | kulemba source]

Pa nyengo ya kalembera wa chalo cha Malawi wa 2018, chiŵelengero cha ŵanthu mu chigaŵa cha Ntchisi kuyana na mafuko chikaŵa nga ni:[3]

  • 97.9% ŴaChewa
  • 0.9% ŴaNgoni
  • 0.4% ŴaTumbuka
  • 0.3% ŴaLomwe
  • 0.3% ŴaYao
  • 0.1% ŴaTonga

Maofesi gha boma[lemba | kulemba source]

Mu chigaŵa cha Ntchisi muli vigaŵa vinayi vya National Assembly:

  • Ntchisi ️East
  • Ntchisi ️Kumpoto
  • Ntchisi ️North East
  • Ntchisi ️Kumwera

Kwambira pa mavoti gha 2009 vyalo vinandi (kupatula Ntchisi North East, uko kuli mamembala gha Malawi Congress Party) vyaŵa vya mamembala gha Malawi Congress Party.[4]

Ulendo[lemba | kulemba source]

Cinthu cikuru ico cikukopa ŵanthu ni nkhorongo ya Ntchisi Mountain Forest Reserve iyo yili pa mapiri gha Ntchisi. Paliso malo ghakusungirako ŵalendo agho ghali kupangikira ŵalendo ŵa ku vyaru vinyake.[5]

Maukaboni[lemba | kulemba source]

  1. 1.0 1.1 "Rural Accessibility and Mobility in Malawi.pdf" (PDF). iTransport. 30 November 2005. Retrieved 16 November 2016.
  2. "Characteristics of the areas to be studied: Malawi's rural areas and needs". archive.unu.edu. Retrieved 2016-11-16.
  3. 2018 Malawi Population and Housing Census Main Report
  4. Parliament of Malawi – Members of Parliament – Ntchisi District
  5. "Ntchisi Forest Reserve | Malawi Tourism | Malawi Safari | Malawi Attractions". www.malawitourism.com. Retrieved 2016-11-16.