Chipani cha Patriotic Front (Zambia)

Kufuma Wikipedia

Patriotic Front
PresidentEdgar Lungu
Secretary-GeneralDavies Mwila
FounderMichael Sata
Founded2001 (2001)
Split fromMMD
HeadquartersFarmer House, Cairo Road, Lusaka
IdeologySocial democracy[1][2]
Social conservatism[2]
Political positionCentre-left[2]
International affiliationSocialist International (consultative)[3]
Colours  Black
  Blue
  Green
  White
Slogan"For Lower Taxes, More Jobs and More Money in Your Pockets"
National Assembly
60 / 156
Pan African Parliament
2 / 5
Election symbol
Boat
Website
Facebook page

Chipani cha Patriotic Front (PF) ni chipani cha social democratic mu Zambia. Chipani ichi chikapangika na Michael Sata nga ni chipani cha Movement for Multiparty Democracy (MMD) mu 2001 pamanyuma pakuti President Frederick Chiluba wasankha Levy Mwanawasa kuti waŵe mulongozgi wa boma pa chisankho cha 2001. Gulu la chipani ichi likuwovwirika chomene na ŵawukirano na ŵanthu ŵakavu mu matawuni (nangauli wovwiri uwu ukasintha mu 2021), kweniso ŵanthu ŵa ku Bemba mu chigaŵa cha Copperbelt, Luapula, na Lusaka.[4]

Pamasind pa vyaka vingapo, PF ikasanga nkhongono mu visankho vyamu 2011, ndikulamulira mpaka zisankho za 2021.

Kupangika

Chipani cha Patriotic Front chikapangika mu 2001. Mu 2000, Chiluba wakati watondeka kusintha malango gha boma kuti waŵepo pa manda ghachitatu, Michael Sata wakaghanaghana kuti wazamukhozgeka nga ni mulongozgi wa MMD. Zgoro likapelekeka mu 2001 apo Chiluba wakawona kuti palije yumoza wa awo ŵakaŵa mu boma lake pa nyengo yira uyo wakaŵa wakwenelera kutonda. Pa mavoti ghachisisi, Chiluba wakasankha Mwanawasa na kumuvotera kuti waŵe pulezidenti.[5]Pakukwiya na ivyo vikacitika, Sata wakaleka MMD na kupanga PF.[6] Pa nyengo yeneyiyo, ŵanthu ŵakumanyikwa nga ni Christon Tembo, Godfrey Miyanda na Edith Nawakwi ŵakapanga Forum for Democracy and Development (FDD). Chiphikiro. Sata wakazgoka mulongozgi wa PF ndipo wakaŵa mulongozgi wa chalo pa mavoti gha 2001; wakapokera mavoti 3.4% ndipo wakafika pa malo gha 7 pa mavoti 11. Mu mavoti gha National Assembly chipani ichi chikapokera mavoti 2.8%, ndipo chikapokera mpando umoza.

Sata wakazgokaso mulongozgi wa chipani ichi pa mavoti gha 2006 ndipo pa nyengo iyi wakakhala wachiŵiri kwa Levy Patrick Mwanawasa na mavoti 29%. Chipani ichi chikapokera vithuzi 43 ndipo chikaŵa chipani chikuru chomene pa chipani cha opposition. Pambuyo pa imfa ya Mwanawasa, chisankho cha pulezidenti chinachitika mu 2008. Sata wakakhala wachiŵiri kwa munthu wa MMD Rupiah Banda na 38% ya mavoti kwa Banda 40%.

Pa mavoti gha 2011 pakaŵa kusintha kwa ivyo vikachitika mu 2008, apo Sata wakathereska Banda pa chiŵerengero cha 42% na 35%. PF nayo yikaŵa chipani chikuru chomene mu National Assembly, ndipo yikapokera vithuzithuzi 60 pa vithuzithuzi 150. Ndipouli, Sata wakafwa mu Okutobala 2014. Mubali Guy Scott ndiyo wakaŵa mulongozgi wa nyengo yichoko m'paka pa nyengo ya mavoti mu Janyuwale 2015. Edgar Lungu wakasankhika kuŵa mulongozgi wa chipani ichi, ndipo wakathereska mavoti 48%.

Mu 2016 Edgar Lungu wakathereskaso pa udindo wa purezidenti na 50.35%, wakathereska Hakainde Hichilema, uyo sono ni purezidenti wa Zambia na mavoti 100,530 panji 2.72%.

Mu nyengo yakulindilira mavoti gha 2021, Amnesty International yikadandawura chomene chifukwa cha kuswa wanangwa wa ŵanthu, kukanizga ŵanthu awo ŵakususkana na ivyo boma likuchita.[7]

Mbili ya visankho

Chisankho cha Pulezidenti

Election Party candidate Votes % Result
2001 Michael Sata 59,172 3.40% Lost Red XN
2006 804,748 29.37% Lost Red XN
2008 683,150 38.13% Lost Red XN
2011 1,170,966 41.98% Elected Green tickY
2015 Edgar Lungu 807,925 48.33% Elected Green tickY
2016 1,860,877 50.35% Elected Green tickY
2021 1,870,780 38.71% Lost Red XN

Visankho vya mphala ya Malango

Election Votes % Seats +/– Position Outcome
2001 49,362 2.82%
1 / 159
Increase 1 Increase 7th Opposition
2006 622,864 22.96%
43 / 159
Increase 42 Increase 2nd Opposition
2011 1,037,108 38.42%
60 / 159
Increase 17 Increase 1st Minority government
2016 1,537,946 42.01%
80 / 156
Increase 20 Steady 1st Majority government
2021 1,722,718 35.70%
60 / 156
Decrease 20 Decrease 2nd Opposition

Ukaboni

  1. "Zambia". www.worldstatesmen.org. Retrieved 26 Febuluwale 2021.
  2. 2.0 2.1 2.2 "Zambia - Africa Elects". africaelects.com. Retrieved 14 Ogasiti 2022.
  3. https://web.archive.org/web/20131216005724/https://www.socialistinternational.org/images/dynamicImages/files/Council%20decisions-1.pdf Decisions of the Council
  4. Sinyangwe, Chiwoyu (13 Julayi 2021). "Zambia: Young, urban and disgruntled PF supporters, can Lungu woo them back?". The Africa Report (in American English). Retrieved 17 Ogasiti 2021.{{cite web}}: CS1 maint: url-status (link)
  5. Presidential term limits in Africa by Daniel Vencovsky Archived 4 Malichi 2016 at the Wayback Machine AfricaFiles
  6. Shingi (27 Sekutembala 2008). "Who will be Zambia's next president?". Knowledge for Development (in American English). Retrieved 26 Febuluwale 2021.
  7. "Zambia: Killings and brutal crackdown against dissent set the tone for August election". www.amnesty.org (in English). Retrieved 2 Julayi 2021.

Vigaŵa vya kuwalo