Isabel Apawo Phiri

Kufuma Wikipedia

Isabelle Apawo Phiri
Kubabika
Malawi
NtchitoTheologian
Vyaka vya ntchito2012
Academic background
EducationUniversity of Malawi, University of Lancaster
Alma materUniversity of Cape Town
ThesisWomen, Presbyterianism and Patriarchy: Religious Experience of Chewa Women in Malawi (1997)
Academic work
InstitutionsUniversity of KwaZulu Natal
Webusaitihttps://www.oikoumene.org/news/isabel-apawo-phiri-joins-wcc-as-new-associate-general-secretary

Isabel Apawo Phiri ni nkhwantha ya vya cisopa ya ku Malawi ndipo wakumanyikwa na milimo yake pa nkhani ya wanangwa wa wanalume na mwanakazi, HIV/AIDS, na vya cisopa ca ku Africa. Iyo ni movwiri wa Secretary wa World Council of Churches kufuma mu 2012.

Umoyo na masambiro[lemba | kulemba source]

Phiri, wa mtundu wa Chewa, wakababikira ku Malawi ndipo wakakulira mu tchalitchi la Central African Presbyterian.[1]Wali na digiri ya bachelor mu vya masambiro kufuma ku University of Malawi, master mu vya masambiro gha chisopa kufuma ku University of Lancaster ku England na PhD kufuma ku University of Cape Town ku South Africa. Ku South Africa ndiko wakamba kusambira vya cisopa ca ŵanakazi na cisopa ca wanangwa. Pa nkhani ya cisambizgo cake ca ucimi, wakasanda umo ŵanakazi ŵa mtundu wa Chewa ŵakacitiranga vinthu na cisopa cawo ku Malawi. Wakalemba buku lake lakwamba, ilo likaŵa buku lakwamba lakulembeka na mwanakazi wakusambira vya cisopa wa ku Malawi.[2]

Ntchito[lemba | kulemba source]

Phiri ni msambizgi.[1]Ŵanthu ŵakumuwona kuti ni "mama" wa gulu la ŵasambizgi ŵa vya cisopa ŵa ŵanakazi ŵa ku Africa ku Malawi. Wakachitapo chigaŵa pa chiphikiro cha Circle mu 1989 ndipo wakambiska Circle ku Malawi mu 1993, ndipo ungano wake wakwamba ukachitikira ku nyumba yake ku Chirunga mu 1994. Wakakolerana na ŵasambizgi ŵanyake ŵatatu ŵa pa Yunivesite ya Malawi kuti ŵasande na kulemba nkhani za ŵanakazi. Mu 1995, wakalongosora ivyo ŵakasanga pa kafukufuku wawo wakukhwaskana na nkhaza za kugonana pa sukulu ya pa yunivesite iyi. Nyumba yake yikaŵa yakuzura na malibwe ndipo ofesi yake yikanangika. Pamasinda, ŵakamuwofya kuti ŵamufumiskenge mu mpingo wa Blantyre Synod of the Presbyterian Church of Central Africa cifukwa cakuti "wakaciskanga ŵanakazi ŵa mu matchalitchi kuti ŵapenje urunji". Chifukwa cha vinthu ivi, Phiri wakafumako ku Malawi kuya ku Namibia mu 1996. Phiri wakakhwimiskaso kuti ŵanakazi ŵaŵikike pa udindo waulongozgi wa tchalitchi ku Blantyre, ndipo wakalimbana na ndondomeko ya tchalitchi iyi ya kukanizga ŵanakazi kuŵa na udindo waulongozgi wa tchalitchi mu 1995.[3]

Phiri wakaŵa msambizgi wa theoloji na visambizgo vya cisopa pa Chancellor College ya University of Malawi, pambere wandaŵe Professor wa African Theology na Dean wa School of Religion, Philosophy and Classics pa University of KwaZulu-Natal ku Pietermaritzburg. Wakasambizgaso ku Zomba Theological College ndipo wakaŵa mulembi wa Journal of Gender and Religion in Africa. Kufuma mu 2002 mpaka mu 2007 wakaŵa mulaŵiliri wa wupu wa Circle of Concerned African Women Theologians. Wakateŵeteraso nga ni mulaŵiliri wa Komiti ya Wupu wa pa Charu Chose ya Visopa pa Nkhani ya Masambiro na Kusambizga Ŵanthu vya Chiuta.

Phiri wakutemwa chomene vya cisopa ca ku Africa, cisopa ca ŵanakazi na HIV/AIDS. Wakaŵa mulaŵiliri wa vya cisopa wa Africa Bible Commentary, ndipo wakalemba nkhani za Ruth, Rape, The Bible and Polygamy, and Weddings and Lobola.

Mu Ogasiti 2012, Phiri wakasankhika kuŵa mulembi mulara wa Wupu Wakulongozga pa Nkhani ya Kupharazga na Kupharazga. Ntchito yake yikulaŵiska pa nkhani za kusankhana mitundu, kugonana, kusintha kwa nyengo na urunji. Mu 2017, wakalongosora "Fez Plan of Action" (Fez Plan of Action for Religious Leaders and Actors to Prevent Incitement to Violence that Could Lead to Atrocity Crimes) ku United Nations ku New York, wakati ŵanakazi ŵanandi ŵakukhumbikwa mu maudindo gha kulongozga mu tchalitchi kuti ŵaleke kuchita viheni munthazi.

Mu Disembala 2017, ŵalara ŵa boma la Israel ŵakamukora pa ndege ya Ben Gurion kwa maora ghankhondi na ghatatu ndipo ŵakamukanira kunjira mu Israyeli kuti wakaŵepo pa ungano wa cisopa ku Yerusalemu. Cifukwa ico ŵakapelekera pa nyengo iyo cikaŵa cakuti "Kukanizga ŵanthu kuluta ku caru cinyake mwambura kuzomerezgeka", nangauli pamasinda ŵakayowoya kuti cifukwa cakuti WCC yikazomerezga kuti Ŵaisrayeli ŵaleke kuluta ku caru ici. Olav Fykse Tveit, mulembi mukuru wa WCC, wakalemba mazgu ghakuti "ntchinthu chambura kumanyikwa" ndipo wakati "WCC yikudandawura comene cifukwa cakuti Ŵaisrayeli ŵakususkana na ivyo WCC yikucita kuti paŵe mtende na urunji ku Ŵapalestina na Ŵaisrayeli". Mu Okutobala 2018, khoti la apilu la ku Yerusalemu likakanizga boma kuti Phiri wanjire mu charu ichi.

Mu 2018, Phiri wakawonekeranga pa chiphikiro chakuchemeka "Faith in Gender Justice" ku Nyumba ya Malamulo ya ku Scotland, pamoza na chithuzi na mazgu ghake ghakuti: "Theology ya uchimi yanovwira kuti niŵe wakugomezgeka pa nkhani ya urunji wa ŵanalume na ŵanakazi". Wakacema ŵalongozgi ŵa cisopa kuti ŵaleke kucita nkhaza pa ŵanakazi. Mu 2020 na 2021, Phiri wakakhwaskika na mabuku gha WCC pa nkhani ya kuzgorapo pa masuzgo gha umoyo na vyachuma gha nthenda ya COVID-19 na kuvikilira wanangwa wa katemera.[4][5][6]

Mphoto[lemba | kulemba source]

Umoyo wa munthu[lemba | kulemba source]

Phiri wakukhala ku Geneva, uko ni mulara mu mpingo wa Church of Scotland. Wakutengwa kwa Maxwell Agabu Phiri, pulofesa wa vya malonda. Ŵakalemba pamoza nkhani ya mu 2017 yakuchemeka kuti "HIV and AIDS, Gender Violence and Masculinities: A Case of South Africa" iyo yikalongosoranga umo ŵanthu ŵakutorana awo ŵakuluta ku tchalitchi ŵakugwilira ntchito. Ŵali na ŵana ŵatatu.[8]

Vyakulemba[lemba | kulemba source]

Mabuku[lemba | kulemba source]

Nkhani za mu manyuzipepara[lemba | kulemba source]

Ukaboni[lemba | kulemba source]

  1. 1.0 1.1 Cairney, Jim (25 Julayi 2018). "Global Partner Dr. Isabel Apawo Phiri". The United Church of Canada. Retrieved 21 Meyi 2021.
  2. 2.0 2.1 "Women, Presbyterianism and Patriarchy. Updated Edition". Africultures. Janyuwale 2007. Retrieved 21 Meyi 2021.
  3. Fiedler, Rachel NyaGondwe; Hofmeyr, JW. "The birth and growth of the Circle of Concerned African Women Theologians in Malawi 1989-2011" (PDF).
  4. "COVID-19: Calling for an economy of life". The Lutheran World Federation. 4 Meyi 2020. Retrieved 21 Meyi 2021.
  5. "WCC releases 'Health and Hope' online publication as a resource amid COVID-19 pandemic". World Council of Churches. 3 Epulelo 2020. Retrieved 21 Meyi 2021.
  6. Kenny, Peter (28 Epulelo 2021). "'Do to others, what you want them to do to you' is simple churches' vaccination message". Ecumenical News. Retrieved 21 Meyi 2021.
  7. "Scottish Parliament hosts faith-based gender justice exhibition showcasing women activists". Anglican Communion News Service. 8 Malichi 2018. Retrieved 21 Meyi 2021.
  8. Phiri, Maxwell Agabu (2006). The Challenges and Implications of Corporate Re-branding:A Case Study of Amalgamated Beverage Industries (ABI) (PDF) (Thesis). University of KwaZulu-Natal.