1958 chisankho cha Charu cha Rhodesia na Nyasaland

Kufuma Wikipedia

Pa Novembala 12, 1958, ku Rhodesia na Nyasaland kukacitika viwoneskero vya boma. Ivyo vikachitika vikaŵa vyakuti chipani cha United Federal Party chikathereska, ndipo Roy Welensky wakalutilira kuŵa nduna yikuru.[1]

Ndondomeko yakusankha

Nyumba ya Malamulo ya ku Germany yikaŵa na vithuzithuzi 59, ndipo vinayi vikaŵa vya ŵanthu ŵa ku Africa awo ŵakasankhika na wupu wa ku Northern Territories. Ŵabali 52 awo ŵakakhalapo ŵakasankhika mwakudunjika kufuma mu vigaŵa viŵiri. Pa ŵanthu wose awo ŵakalembeka, pakaŵa 83,506 ŵa ku Europe na ŵa mitundu yinyake, 2,876 ŵa ku Asia na 1,055 ŵa ku Africa, apo pa ŵanthu ŵapadera pakaŵa 137 ŵa ku Europe, 25 ŵa mitundu yinyake, 23 ŵa ku Asia na 692 ŵa ku Africa. Ŵanthu ŵanandi ŵa ku Africa awo ŵakaŵa na wanangwa wa kuvota ŵakalembeska yayi.[2]

Pa mavoti agha pakaŵa mavoti 44, 24 ku Southern Rhodesia, 14 ku Northern Rhodesia na 6 ku Nyasaland. [2]

Malo ghamoza gha ku Europe agho ghakwimira vyakukhumba vya ŵanthu ŵa ku Africa ghakasankhika ku Southern Rhodesia na ŵanthu ŵa mu vigaŵa vyose viŵiri.[2]

Kamupeni

Pa vigaŵa vyose 48 ivyo vikaŵa ku Nyasaland, pakaŵa ŵanthu 112. Nkhondo yikuru yikaŵa pakati pa United Federal Party iyo yikalongozgekanga na Welensky na Dominion Party iyo yikalongozgekanga na Winston Field. Chipani cha UFP chikakwera mipando yose 53 (kusazgapo vigaŵa vinkhondi ivyo pakaŵavya wakususka); chipani cha DP chikakwera mu vigaŵa 43, chipani cha Constitution Party chakulongozgeka na A Scott chikakwera mu vigaŵa 8, ndipo chipani cha Confederate Party chakulongozgeka na S Gurland chikakwera mpando umoza mu Salisbury. Awo ŵakakhalapo 12 ŵakaŵa ŵakusoleka yayi.[2]

Vyakulondezga

ChipaniMipando+/–
United Federal Party46+22
Dominion Party8+7
Independents5–5
Pamoza59+24
Source: Clegg[3]

Ukaboni

  1. Kenneth Janda (1980) Political Parties: A Cross-National Survey New York: The Free Press, pp281–282
  2. 2.0 2.1 2.2 2.3 Africa: The Federal Election 1958 ITN
  3. Edward Marshall Clegg (1960) Race and politics: partnership in the Federation of Rhodesia and Nyasaland, Oxford University Press, p272