Phiri

Kufuma Wikipedia
Phiri la Gelai, ku Tanzania.

Phiri la volcano ni malo agho ghakupasuka mu dongo la cinthu ico cili na thupi la mapulaneti ghanandi, nga ni caru capasi.

Pa caru capasi, mapiri ghakuphulika kanandi waka para mapulatifomu gha mapulaneti ghakupambana, ndipo ghanandi ghakusangika pasi pa maji. Mwaciyelezgero, mu nyanja ya pakati pa nyanja, nga ni mu nyanja ya Atlantic Ridge, muli mapiri agho ghakuphulika cifukwa ca kuzgoka kwa mapulagi gha tectonic, apo mu Pacific Ring of Fire muli mapiri agho ghakuphulika cifukwa ca kuzgoka kwa mapulagi gha tectonic. Mapiri ghakuphulikaso para mapiri gha mu charu ghafutuka, nga umo viliri ku East Africa Rift, ku Wells Gray-Clearwater volcanic field, na ku Rio Grande rift ku North America. Vinthu ivyo vikuchitika para phiri la Volcano lafika kutali na mphaka vikulongora kuti vili kufuma ku viŵiya ivyo vikukwera kufuma ku mphaka ya mantle, pa mtunda wa makilomita 3,000. Ivi vikupangiska kuti ku Hawaii kuŵe mapiri ghakofya. Kanandi mapiri ghakuphulika yayi para mapulasitiki ghaŵiri ghaduka.

Para maji ghasunkhunyika chomene mu mlengalenga, kukuŵa chithukivu chikuru ndipo maji ghakututuka gha sulfuric acid ghakubisa zuŵa na kuzizimiska charu. Mu mbiri yakale, kuphulika kwa mapiri ghakuru kukalondezgana na nyengo ya chiwuvi iyo yikapangiska njara.[1]

Paliso mapulaneti ghanyake agho ghali na mapiri ghakuphulika. Mwaciyelezgero, Mercurio wali na viswaswa vya pyroclastic ivyo vikupangika na vimalibwe ivyo vikuphulika.[2]

Maumboni[lemba | kulemba source]

  1. Rampino, M R; Self, S; Stothers, R B (May 1988). "Volcanic Winters". Annual Review of Earth and Planetary Sciences. 16 (1): 73–99. Bibcode:1988AREPS..16...73R. doi:10.1146/annurev.ea.16.050188.000445.
  2. Xu, Ru; Xiao, Zhiyong; Wang, Yichen; Xu, Rui (2022-08-24). "Pitted-Ground Volcanoes on Mercury". Remote Sensing (in English). 14 (17): 4164. Bibcode:2022RemS...14.4164X. doi:10.3390/rs14174164. ISSN 2072-4292.