Maseŵero mu Malaŵi

Kufuma Wikipedia

Maseŵero mu Malaŵi ghakasintha cifukwa ca mdauko wake nga ni koloni mu ufumu wakale wa Britain,

Bola lamalundi

Mu Malaŵi, maseŵero gha bola ndigho ngakutchuka comene. Ŵasepuka wose ŵakuseŵera maseŵero agha. Malawi wali na timu ya mpira. Cinthu cikuru comene ico caru ici cikacita cikaŵa cacitatu pa maseŵero gha ku Africa mu 1987. Uwu ukaŵa chaka chaumaliro kuti timu ya mpira wa ku Africa yikwine maseŵero agha. Kwambira mu 1991, ŵasepuka ŵa vyaka 23 kukhilira pasi pera ndiwo ŵakuzomerezgeka kuseŵera.[1]

Bola lawoko la chanakazi

Kwa nyengo yitali, ŵasungwana ŵakutemwa comene maseŵero agha. Malaŵi ndi chiŵaro cha International Federation of Netball Associations, ndipo sono yili pa malo gha chinkhondi na chimoza pa charu chose. Gulu la Malawi la netball laŵika Malaŵi pa mapu gha Africa, ndipo lafika pa malo ghakwamba pa viphalizgano vya chigaŵa nga ni COSANA. Malaŵi wali kuchitira maseŵera gha Netball World Championships ghaŵiri, na Commonwealth Games yimoza. Pa maseŵero gha pa caru cose gha mpira wa Netball mu 2007, Malaŵi wakakhala pa malo ghacinkhondi, ndipo wakathereska magulu ghankhongono nga ni Wales, Cook Islands, na South Africa.

Cinthu cikuru comene ico Malawi wacita pa maseŵero agha ni bola. Gulu ili likapokera mendulo ya mkuŵa pa 2016 Fast5 Netball World Series, chiphalizgano chakuzirwa chomene cha Fast5 netball pa charu chose. Pa chigaŵa cha Africa, chalo cha Malawi chikapokera chiphalizgano cha Netball Africa Championship cha 2012.[2]

Zgalo zakuchimbila

Maseŵero gha maseŵero gha ku malo ghakutali na gha pa mtunda nagho ghakamba kukura kufuma apo Malawi wakapokera wanangwa. Munthu munyake uyo wakambiska mulimo wa kusambizga ŵawukirano awo ŵali na maluso gha kuchimbira ni Dr. Harold Salmon, uyo wakacitako nchito ya kujipeleka ku mawupu gha mtende mu Malawi kufuma mu 1966 m'paka 1968. Smartex Tambala wakimilira charu cha Malawi pa maseŵero gha Olimpiki mu 1992 ku Barcelona, Spain. Wakacitanga maseŵero gha marathon. Kwambira mu 2000, masambiro gha ŵanthu ŵakuseŵera ghakukwera comene, ndipo Catherine Chikwakwa ndiyo wakwamba.[3]Pali ŵanthu ŵanyake awo ŵakuchimbira kufuma ku yunivesite ya Malawi na ku ŵasilikari awo ŵasintha chomene..

Bola la basiketi

Mu Malaŵi uyo wakaŵa pasi pa muwuso wa maboma gha Malaŵi, maseŵera gha basketball ghakaŵako cifukwa ca kuyezgayezga kwa ŵanthu ŵakujipeleka ŵa Peace Corps kufuma ku USA mu ma 1960.

Sukulu ya African Bible College yikawovwiraso chomene kuti maseŵero gha basketball ghalutilire kukura.

Ŵanthu awo ŵakupeleka masambiro gha ku yunivesite ndiwo ŵakovwira kuti maseŵero gha basketball ghaŵepo. Ndipouli, masambiro gha maseŵero gha maseŵero agha ngakusoŵa comene mu Malawi.[4]

Yumoza mwa awo ŵakapokera sukulu ya basketball wakaŵa Sharo Charlottie Kaiche, uyo kufuma mu 2021 ni Youth Development Officer wa Likuni Gators, basketball yakujintha pa vyauzimu na club yakukuzga nkharo na milimo mu masukulu ghanayi.

Wakugwira ntchito na vigaŵa vyose vitatu vya Malawi kuti vinthu vifike makora chomene ku U16, U18 na 3x3 basketball.

Mu chaka cha 2021, Sharo wakaŵa Vice Captain wa Lilongwe Arkangles, timu ya basketball ya banakazi ku Malawi. Wakulongozgaso sukulu ya Next Gen Academy na Catalyst Basketball Movement.[4]

Zgalo zinyake

Nga ni basketball, volleyball nayo yikamba kutchuka comene cifukwa ca ŵanthu ŵakujipeleka ŵa Peace Corps kufuma ku USA mu ma 1960.

Wonaniso

Ukaboni