Chingola

Kufuma Wikipedia
Chingola
Nchanga copper mine near Chingola
Nchanga copper mine near Chingola
Official seal of Chingola
Chingola is located in Zambia
Chingola
Chingola
Location in Zambia
Coordinates: 12°32′S 27°51′E / 12.533°S 27.850°E / -12.533; 27.850
Country Zambia
ProvinceCopperbelt Province
DistrictChingola District
Elevation
4,472 ft (1,363 m)
Population
 (2010 Census)[1]
 • Total216,626
Time zoneUTC+2 (CAT)
ClimateCwa
WebsiteChingola Municipal Council

Chingola ni msumba uwo uli mu chigaŵa cha Copperbelt mu Zambia, chigaŵa icho ŵanthu ŵakukagwirako ntchito ya migodi ya mkuwa. Mu msumba uwu ndimo muli migodi ya mkuŵa ya Nchanga, iyo yikaŵa na migodi yinandi ya mkuŵa, ndipo pamasinda (mu ma 1960s) mukaŵa migodi yiŵiri yakujulika, Chingola Open Pit na Nchanga Open Pit.

Mbili[lemba | kulemba source]

Chingola wakapangika mu 1943, ndipo wakapangika pamasinda pakuyaniska na matawuni ghanyake gha ku Copperbelt. Chingola wakazengeka kuti wawovwire migodi ya mkuŵa ya Nchanga iyo yikajulika waka. Ku Chingola kuli tawuni yakucemeka Luanshya (iyo yikucemeka kuti "Mzinda wa Minda ya Mkuŵa").

Migodi[lemba | kulemba source]

Malo agha ghali kumpoto kwa chigaŵa cha Copperbelt, ndipo ghakukwana makilomita 11. Chigaŵa chakunyang'amira chomene cha mbuna iyi chili pasi mamita 400.

Mimbula Copper Project ni malo gha copper oxide na sulphide, agho ghali ku Chingola ndipo ghali na layisensi ya migodi iyo yili na kampani ya Moxico Resources. Moxico Resources ni kampani ya migodi iyo yikugwira nchito ya kunozga na kusanda vinthu. Mu 2021, Moxico Resources yikamba kuzenga Leach Pad, Solvent Extraction and Electrowinning Plant ya matani 10,000. Chomerachi chikuyembekezeka kugwira ntchito mu Q2 2022 ndipo chikuyembekezeka kukulirakulira.[2]

Kuyowoya[lemba | kulemba source]

Mu tawuni iyi mukuŵa ofesi ya Zambia Railways iyo yikwendeska katundu pera. Munthavi uwu muli mulimo wakwendeska mkuwa ku malo ghakusungiramo mkuwa ku Nkana, Kitwe.

Mu 2013, ŵakapeleka ulongozgi wakuti paŵe nthowa yakuya ku Benguela Railway ku Angola.

Chingola wali pa Copperbelt Highway (T3 Road) iyo yikwenda kumpoto kwa Lubumbashi mu DR Congo kujumpha Chililabombwe na Konkola na kujumpha kumwera kwa mpumalanga kwa Kapiri Mposhi kujumpha Kitwe na Ndola. Likusangikaso pa msewu wa T5, uwo ukufuma kumanjiliro gha dazi kuya kumpoto-kumanjiliro gha dazi m'paka ku Solwezi na Mwinilunga.

Chingola wakwendeskeka na Kasompe Airport, IATA code CGJ. Chingola wali pa malo gha nambara 5 pa misumba iyo yili kukura comene mu Zambia. Vigaŵa ivyo vikukura comene ni Nchanga South & River Side. Chingola wakumanyikwa kuŵa umoza mwa misumba ya Zambia iyo yili na Intaneti yiwemi chomene. Kweniso pali malo ghaŵiri ghakugulira: The Park Mall na Motherland Shopping Mall.

Vipinda vya boma[lemba | kulemba source]

Mu tawuni iyi muli vipatala viŵiri: Nchanga North General Hospital (ya boma, malo ghakukwana 283) na Nchanga South Hospital (ya KCM (Konkola Copper Mines Plc), malo ghakukwana 100). Mu tawuni iyi muli malo gha maseŵero agho ghakaŵa gha Zambia Consolidated Copper Mines Limited, Nchanga Division. Vipinda vyose ivi vili pa Fern Avenue, padera pa malo gha gofu. Mu Chingola muli ma lodge ghanandi na hotelo yakucemeka Protea by Marriott Chingola iyo yili mumphepete mwa msewu wa Kabundi. Mpira wa mpira wa Nchanga Rangers ndi mpira waukulu kwambiri m'tawuniyi ndipo umasewera pa bwalo lalikulu kwambiri la mpira lomwe lili pafupi ndi madera a Nchanga North.

M'ma 1960, 1970, na 1980, Chingola wakacemekanga msumba wakutowa comene na wakutowa comene mu Zambia. Chifukwa chimoza ntchakuti kampani iyi yikagwiranga ntchito ya kupwelelera ŵanthu mu tawuni iyi, chomenechomene mu malo agho mukaŵa ŵanthu ŵanandi. Wupu wa migodi wa ZCCM Limited na mawupu ghanyake nga Nchanga Division, nawo ŵakaŵa na ndondomeko yikuru ya CSR iyo yikakhwaskanga vigaŵa vya ŵanthu awo ŵakakhalanga mu migodi yayi.

Vinthu Vyakupambanapambana vya Chingola[lemba | kulemba source]

National Monument[lemba | kulemba source]

Other features[lemba | kulemba source]

  • Chimfunshi Wildlife Orphanage, a sanctuary for orphaned chimpanzees, lies 60 km north-west of Chingola.
  • "Five Mile Rock", about 8 kilometres from Chingola on the right hand side of the road to Kitwe, is a popular landmark.
  • The kapisha hot spring located in the outskirts of Kapisha compound.

Ŵanthu ŵakumanyikwa awo ŵakababikira mu Chingola[lemba | kulemba source]

Ukaboni[lemba | kulemba source]

  1. Zambia Central Statistical Office. "2010 Census Migration and Urbanization Report". Retrieved 25 May 2018.
  2. Zambia Chamber of Mines (April 2022). "newsletter-issue-no-8-out-now". mines.org.zm. Retrieved 14 May 2022.
  3. SECTION 16-THE HIPPO POOL, CHINGOLA, BY-LAWS, (Cap. 266 of the 1971 Edition of the Laws), accessed 15 August 2022