Jani likulu
Nkhani ya mwahuno
Edgar Lungu (wakababika pa 11 Novembala 1956) ni wandale wa ku Zambia uyo wakaŵa purezidenti wa 6 wa Zambia kwambira pa 25 Janyuwale 2015 mpaka 24 Ogasiti 2021. Pa nyengo ya Pulezidenti Michael Sata, Lungu wakaŵa Minisita wa vya Malango na Minisita wa vya Chitetezo. Pamasinda pa nyifwa ya Sata mu Okutobala 2014, Lungu wakapokeleleka ngati wakuyimira wa Patriotic Front ku Convention of the Patriotic Front ku Kabwe, pa chisankho chapulezidenti cha Januware 2015, icho chikawa kumanya uyo wazamutumikila ku mbali ya Sata. Mu chisankho, wakathereska mwaluŵiro munthu wakususka Hakainde Hichilema ndipo wakamba kuwusa pa 25 January 2015.Lungu wakasankhika kuŵa pulezidenti mu mavoti gha mu Ogasiti 2016, wakathereska Hichilema. Pakwamba Hichilema wakasuska ivyo vikachitika ndipo wakachita apilu ku Khoti la Vyamalango. Kweni pa Seputembala 5, khoti likakana mulandu uwu. Lungu wakapika mazaza ghakwamba pa 13 September 2016.Mu chaka cha 2021, Lungu wakathereskeka na mulongozgi wa chipani cha opposition uyo wakawungana nyengo yitali Hakainde Hichilema (uyo wakaŵa mulwani wake mu 2015 na 2016), pamanyuma pakuti wupu wa Electoral Commission of Zambia wapharazga kuti Hichilema watonda pa chisankho cha president chaka chenechicho.(Ŵelengani nkhani yose...)
Kasi mukumanya ...
- ... kuti Lilla iris (pachithuzi) ni mtundu umoza wa maluŵa agho ghakununkhila makola chomene, mwakuti perefyumu wakupangila kufuma ku Maluŵa gha ngwakudula chomene kujumpha maluŵa ghanyake?
- ... kuti charu cha Malaŵi china ŵanthu ŵanandi kuluska charu cha Zambia icho Malaŵi wakujilamo katatu mu za usani?
- ... Nyanja ya Malawi ndiyo yikupangiska ŵanthu ŵanandi kuluta ku charu ichi.
- ... kuti wailesi ya boma ya Washington ikagadabukila kwa "ŵakaswili wowowonela bikini" -wolemba usilikali - kuti vayowoye za nunandi wa ŵanthu vakufumila mu chigaŵa icho?
- ... kuti Ephraim E. Lisitzky wakalemba epic poem mu Chihebri yakuikika pa Nthano Zachi Amelika?
- ... kuti [Paul Delvaux Museum]]' ikuoneska yayi vyakujambula vya Paul Delvaux vekha, kweneso mndandanda wa masitima ghapamtunda?
- ... dokotala waku China yula Gao Ruona{'s mwana, mpongozi, na ŵasambili ŵose ŵakatumikilapo ngati mba uluski Boma la Nyimbo Bungwe Losintha Vyakulemba Vyachipatala?
- ... kuti makina gha CCTV ghati ghaikika pa [59th Street–Columbus Circle station]]', unkhungu ukakula?
Vyakulemba vinyake
● ChiTumbuka ● ŴaTumbuka ● ● Malawi ● Zambia ● Bakili Muluzi ● Frederick Chiluba ● Levy Mwanawasa ● Michael Sata ● Kamuzu Banda ● Rupiah Banda ●Mbili ya Malaŵi ● ● Njara ya ku Nyasaland mu 1949 ● Wupu wa Rhodesia na Nyasaland ● Rupiah Banda ● Gulu la Nkhondo la Malawi ● Nduna zakale za Malaŵi ● Chuma cha Malaŵi ● Rumphi ● Peter Mutharika ● Goodall Gondwe ● Chigaŵa cha Lusaka ● Umo chilikukhalila charu cha Malaŵi ● Sumo ya Malaŵi ● Chakufwa Chihana ● ŵalongozgi ŵa cha Malaŵi ● Wanangwa wa ŵanthu mu Malawi ● Vyakumela ● Boma la Mzimba ● Uthenga mu Malaŵi ● Bingu wa Mutharika ● Malo gha Zambia ● Wupu wa vya wanangwa wa ŵanthu ● Mdauko wa charu cha Malaŵi ● Kwacha ya Malaŵi ● Kamuzu Banda ● Mayendelo mu Malaŵi ● Makhoti ghamu Malaŵi ● Gulu la bola la Malaŵi ● John Chilembwe ● Sitima ya MV Ilala ● Maseŵero mu Malaŵi ● Msika wa ndalama wa Malaŵi ● Ndale mu Malaŵi ● Nthano za ku Tumbuka ● Lilongwe Yunivesite ● Chigaŵa chavisankho cha Kumpoto, Rumphi ● Wupu wa Vyakupenda Ndalama wa Zambia ● Nyumba ya Malango ya ku Malawi ● Rodwell Munyenyembe ● ŴaMalaŵi ● Mbendela ya Malaŵi ● Magodi ● ● Nyasaland ● Hakainde Hichilema Joyce Banda ● Lazarus Chakwera ● Kuukila kwa Chilembwe * Kenneth Kaunda ● Mbiri ya Tanzania ● Ulimi mu Malaŵi ● Lundazi ● Mzimba ●
Pa siku ili
- 1669 – Phiri la Etna mu Sicily likamba kuphulika ndipo pamanyuma pake vikapangiska kuti phiri ili liŵe na chivwati chikuru chomene mu mbiri ya phiri ili, ndipo vikapweteka Catania na matawuni ghanyake.
- 1843 – Mu nyengo iyo kukaŵa chimphepo chikuru (Great Eruption), nyenyezi iyi ndiyo yikaŵa yakwamba kuwoneka pa mtambo.
- 1984 – Kanema ywa anime Nausicaä wa Chigwa cha Mphepo (film) ya Hayao Miyazaki akapangika.
- 2011 – Chindindindi chikuru na tsunami vikachitika ku chigaŵa cha Tōhoku kumpoto cha kumafumiro gha dazi kwa Japan.
- 2012 – Chisimi cha States Army. Msilikari Robert Bales wakakoma ŵanthu 16 na kupweteka ŵanyake 6 mu chigaŵa cha Kandahar, Afghanistan.
- Benjamin Tupper (b. 1738)
- Jane Meade Welch (b. 1854)
- Helen Rollason (b. 1956)
Mu Nkhani
- Mphepo yakofya ya Frede yakoma ŵanthu ŵanandi mu charu cha Malawi. Ku chigaŵa cha kumwera ndiko kukawa vula inandi chomene.Vigaŵa ivi ni Blantyre, Phalombe, Mulanje, Chikhwawa, na Nsanje. Maji ghakututuka ghakasakaza malo ghanandi, ghakasakaza nyumba na ŵanthu. Charu chose chikaŵavya magesi chifukwa chakuti wupu wa EGENCO ukaleka kupeleka magesi. Malo ghakupangira magesi gha maji mu caru ici ghakaŵa ghambura kugwiriskika nchito cifukwa ca viswaswa.Pa zuŵa limoza pera, kukawa vula zinandi izo zikaŵa zakukwana mwezi umoza.
- Ŵanthu 24 ŵanjira mu chipatala cha Mzuzu Central chifukwa cha kulwara na chakurya.
- Khoti la Senior Resident Magistrate ku Machinga likatuma Robert Katsabola wa vyaka 26 kuti wakhale mu jele vyaka 8 na myezi 6.Katsabola wakachita mulandu wa vinyama vyamuthengere ndipo wakakakika pa 27 Epulero 2022 ku Ntaja mu chigaŵa ichi, pamanyuma pa ntchito yakubisika ya ŵalaŵiliri ŵa chigaŵa cha Liwonde National Park.
Mndandanda wa mwahuno
- 1669 – Phiri la Etna mu Sicily likamba kuphulika ndipo pamanyuma pake vikapangiska kuti phiri ili liŵe na chivwati chikuru chomene mu mbiri ya phiri ili, ndipo vikapweteka Catania na matawuni ghanyake.
- 1843 – Mu nyengo iyo kukaŵa chimphepo chikuru (Great Eruption), nyenyezi iyi ndiyo yikaŵa yakwamba kuwoneka pa mtambo.
- 1984 – Kanema ywa anime Nausicaä wa Chigwa cha Mphepo (film) ya Hayao Miyazaki akapangika.
- 2011 – Chindindindi chikuru na tsunami vikachitika ku chigaŵa cha Tōhoku kumpoto cha kumafumiro gha dazi kwa Japan.
- 2012 – Chisimi cha States Army. Msilikari Robert Bales wakakoma ŵanthu 16 na kupweteka ŵanyake 6 mu chigaŵa cha Kandahar, Afghanistan.
- Benjamin Tupper (b. 1738)
- Jane Meade Welch (b. 1854)
- Helen Rollason (b. 1956)
Chithuzi chithu cha mwahuno (Muzaoneposo machelo chizamusangika chinyake.)
Malo gha ovwili na kalembelo ka Wikipediya
- Vidumbizgano vya chikaya – Chikaya chilala cha vikaya vyose.
- Mujigo wa muzi – Malo ghakudumbila vyakukhwaskana na Wikipediya yose.
- Uthenga wa pano – Pakusanga uthenga wa Wikipediya na vinyake vya Wikimedia.
- Pakuchezgela – Fumbani za kalembelo ka nkhani pa Wikipediya.
- Wovwili – Fumbani umo mungalembela nkhani iwemi.
- Pakuchiskana – Fumbani za umo mungafufuzila mitu ya nkhani.
- Kuyenda pa wikipediya – Kuyenda mwakudumula pa Wikipediaya.
Nkhokwe zinyake za Wikipediya
Wikipediya njakupangika na ŵanthu awo palije icho ŵakupokelapo yakundangililika na Wikimedia Foundation, wupu uwo unaso nkhokwe zinandi zaulele:
-
Vithuzi Commons
Kwakusungila vinthu -
MidiyaWiki
Mutu wa progilamu ya Wiki -
Meta-Wiki
Pakunozgela vinthu -
Wikimabuku
Mabuku gha ulele -
Wikidata
Nkhokwe yakusungila vyakulemba -
Wikiuthenga
Nkhokwe ya uthenga waulele -
Wikichiluso
Nkhokwe ya viluso -
Wikiukaboni
Nkhokwe ya ukaboni -
Wikispecies
Nkhokwe ya vyasayansi -
Wikimasambilo
Vilwelo vya sukulu -
Wikiulendo
Vyose vya malo ghakutowa -
Mmasulili
Mmasulili mazgo