Jump to content

Jane Ansah

Kufuma Wikipedia
Jane Ansah
Ansah mu 2020
Vice President-elect of Malawi
Nyengo:
TBD
Mlongozgi charu Peter Mutharika (elect)
Succeeding Michael Usi
Chairperson of the Malawi Electoral Commission
Nyengo:
October 2016 – 21 May 2020
Kupokela Maxon Mbendera
Kuwiska na Chifundo Kachale
Judge of the Supreme Court of Appeal of Malawi
Nyengo:
2011–2016
Attorney General of Malawi
Nyengo:
2006–2011
Kupokela Ralph Kasambara
Kuwiska na Maxon Mbendera
Umoyo wamunthu
Kubabika (1955-10-11) 11 October 1955 (vyaka 70)
Nkhoma, Lilongwe District, Federation of Rhodesia and Nyasaland (now Malawi)
Chikhaze Malawian
Chipani Democratic Progressive Party (since 2025)
Ntchito JudgePolitician

Jane Mayemu Ansah, S.C. (kubabika pa 11 Okutobala 1955) ni wandale wa Malaẁi, loya, kale jaji na wachiŵiri kwa pulezidenti. tum_Latntum_Latntum_Latn Kasi Wakaŵa mweruzgi wa Khoti Likuru Chomene la Malawi kufuma mu 1998, wakaŵa mulara wa boma wa Malawi kufuma mu 2006 m'paka mu 2011, ndipo mu 2011 wakaŵa mweruzganga wa Khoti likuru chomene la Apilu.[1][2][3][4]

Ansah wakaŵa mlala wa Malawi Electoral Commission (MEC) kuyambira mu 2016 mpaka mu 2020, ndipo wakumanyikwa chomene chifukwa cha ivyo wakachita pa nyengo ya chisankho cha 2019. Ntchito yake mu malo agha yikapangiska kuti pa charu chose paŵe vyakususkana kuti yikovwire kweniso kuti yikususke ntchito yake chifukwa cha vinthu vyambura urunji ivyo vikachitika pa masankharo. Mu Julayi 2020, Ansah wakaleka ntchito ndipo wakafumako ku Malawi, kweni mu 2025 wakazgoka wachiŵiri kwa pulezidenti wa Democratic Progressive Party (DPP) ku Malawi.[5][6][7]

Ansah wakaŵa mweruzgi wa Khoti Likuru Chomene kwambira mu Disembala 1998. Kufuma apo, wakaŵa loya mulara wa Malawi kufuma mu 2006 m'paka mu 2011. Mu 2011, wakasankhika kuŵa mweruzgi wa Khoti Likuru Chomene la Apilu. Mu 2015, mu mulandu uwo wakadandawura nawo, Rachel Sophie Sikwese wakadandawuranga na mulandu wa kupatana. tum_Latntum_Latntum_Latn Kasi Ansah wakasankhika kuŵa Mudangiliri wa Malawi Electoral Commission mu Okutobala 2016 kuti wasinthe Mweruzgi Maxon Mbendera.[8][9][10]

Kukola uheni visola vyamu 2019

[lemba | kulemba source]
Jane Ansah supporters and placard

Ansah wakapika mulandu wa kusamazga makora chisankho cha 2019 ku Malawi icho chikapangiska kuti Jane Ansah Must Fall campaign yichitike mu Juni na Julayi 2019. Gulu la ŵanakazi (pro-Jane Ansah camp), ilo likaŵa na Seodi White na Nduna ya vya Gender Mary Navicha, ŵakayowoya kuti Ansah wakaŵa wakuyuzgika chifukwa cha kusankhana mitundu. Ŵakachita vyakwimikana kuti ŵalongore kuti mbakukolerana na Jane Ansah kweniso ivyo wakachita pa zisankho. Ŵanakazi ŵanandi ŵakasuska mulimo wawo pa maungano agha, ndipo ŵanandi ŵakavwara malaya ghakalembeka kuti "Ndine Jane Ansah". Both the High Court of Malawi (womwe wakhalako ngati Constitutional Court) and the Supreme Court of Malawi mu zigamulo zawo zomwe zinatsutsa zisankho, zinawona kuti komiti ya chisankho yoyang'aniridwa ndi iyeyo ndi yosayenera komanso yosasamala.[11][12][13][14][15]

Kucemera kwa Jane Ansah kukaŵa kwakukhora comene cifukwa ca maungano agho ghakatolereka na gulu la ŵanthu awo ŵakususka wanangwa wa ŵanthu (HRDC) ilo likaŵa na Timote Mtambo, Gift Trapence, Billy Mayaya, Luke Tembo, Mcdonald Sembereka na ŵanji. Mabungwe ghanyake ghakapempha kuti Ansah wafumeko, ndipo Chalo Mvula, uyo ni Mweneko wa Malawi Congress Party Diaspora Network, nayo wakapempha Ansah kuti wafumeko.[16][17]

Kuthula pasi udindo

[lemba | kulemba source]
People wearing T-shirts opposing Jane Ansah

Pa 21 Meyi 2020, Ansah wakapharazga kuti wafumenge pa udindo wake wa kuŵa mulongozgi wa Malawi Electoral Commission pamanyuma pakuti makhoti ghaŵiri ghakasimikizga kuti pakaŵa vinthu vyambura urunji pa zisankho za 2019. Ntheura makhoti ghakawura kuti pachitike masankhiro gha mulara wa boma. Pa Meyi 22, 2020, Pulezidenti Arthur Peter Mutharika wakazomera kufumapo pa udindo wake. Pa Juni 7, 2020, Pulezidenti Mutharika wakasora Justice Dr. Chifundo Kachale kuŵa MEC mweneko wa malo gha Justice Ansah.[18][3]

Kun'weka na ndale

[lemba | kulemba source]

Mu Epulero 2025, wakaŵa wakwimikana na Democratic Progressive Party ku National Assembly. Mu Julayi, wakapharazgika kuŵa wachiŵiri kwa pulezidenti wa DPP, ndipo wakakhozgera pulezidenti wakale Peter Mutharika.[19][20][5]

  1. "Justice Ansah sworn in as new Malawi Electoral Commission Chairperson". Malawi Nyasa Times (in American English). 2016-10-22. Archived from the original on 2019-07-11. Retrieved 2019-07-21.
  2. Kumbani, Precious (22 October 2016). "Ansah sworn in as MEC chairperson". The Nation (in American English). Archived from the original on 2016-10-24. Retrieved 2019-07-21.
  3. 3.0 3.1 "Ansah resigns as MEC chairperson: Pens Malawi leader". Nyasa Times. 21 May 2020. Retrieved 22 May 2020.
  4. "Jane Ansah SC appointed Malawi Election Commission Chairperson". The Maravi Post (in American English). 2016-10-14. Archived from the original on 2019-08-14. Retrieved 2019-07-21.
  5. 5.0 5.1 Munthali, Burnett (2025-08-13). "Inkosi Kandulu hosts DPP Running Mate Justice Jane Ansah, SC, in Mwanza". Malawi 24 (in British English). Retrieved 2025-08-13.
  6. "Malawi: Ansah Cleared to Exit Malawi for UK Through Zambia". 7 July 2020. Archived from the original on 6 August 2021. Retrieved 12 August 2025.
  7. "MEC Chairperson Jane Ansah has become a hero to many Malawi Women". The Maravi Post (in American English). 2019-05-26. Archived from the original on 2019-09-05. Retrieved 2019-07-21.
  8. Simutowe, Yamikani. "APM appoints four new High Court Judges: Dr Jane Ansah is new MEC Chair". www.mbc.mw (in British English). Archived from the original on 2019-08-10. Retrieved 2019-07-21.
  9. Kumbani, Precious (22 October 2016). "Ansah sworn in as MEC chairperson | the Nation Online". The Nation Online. Archived from the original on 24 October 2016. Retrieved 11 July 2019.
  10. "MSCA Civil Appeal No. 76 of 2015: Rachel Sikwese vs. Gracian Banda Analysis". 2015. Retrieved 21 August 2025.
  11. "Gender discrimination blamed for Malawi election allegations | DW | 10.07.2019". DW.COM (in British English). Archived from the original on July 10, 2019. Retrieved 2019-07-21.
  12. "Malawi Women Protest in Defense of Embattled Election Chairperson". Voice of America (in English). 10 July 2019. Archived from the original on 2021-11-14. Retrieved 2019-07-21.
  13. "Thousands of women join 'IamJaneAnsah' solidarity march in Blantyre". MBC (in British English). Archived from the original on 2019-07-11. Retrieved 2019-07-21.
  14. "Malawi's concerned youths on MEC Chair Jane Ansah must fall campaign". The Maravi Post (in American English). 2019-07-05. Archived from the original on 2019-09-06. Retrieved 2019-07-21.
  15. Mk, Lucky; awire (9 July 2019). "Minister to lead pro-Ansah protests". The Nation Online (in American English). Archived from the original on 2019-07-09. Retrieved 2019-07-21.
  16. Namasani, Durell (14 March 2020). "Diaspora MCP intensifies calls for Jane Ansah to be fired". 247malawi.
  17. "HRDC makes fresh demands for Ansahs resignation". Nyasa Times. 9 May 2020. Archived from the original on 2025-04-17. Retrieved 2025-08-12.
  18. "Mutharika appoints Kachale as MEC chair | Malawi 24 - Malawi news". Malawi24. 7 June 2020. Retrieved 8 June 2020.
  19. ""I'm Back to Rescue Malawi" — Mutharika Declares as He Unveils Jane Ansah as Running Mate" (in British English). 2025-07-25. Retrieved 2025-08-13.
  20. "Jane Ansah comes out: to contest for DPP in 2025". Malawi 24 (in British English). 2024-04-25. Retrieved 2025-08-13.