Aresi (Mazi)

Aresi ni chibwe chachinayi kufuma pa Zuŵa. Mu vilimika vya m’ma 1800, ŵasayansi ŵakusanda vyakuthambo ŵakagomezganga kuti ŵasanga vimanyikwiro vya umoyo pa Mars, kusazgapo ivyo vikawonekanga nga ni mizere ya ngalaŵa na malo ghafipa agho ŵakaghanaghananga kuti ni vyakumera. Kweni sono tikumanya kuti "migelo" iyi yikaŵa ya vithuzithuzi vyakuwoneka, ndipo malo gha mdima ni malo agho fuvu liswesi ilo likuthandazgika pa charu chapasi lawuskika na mphepo. Kanandi fuvu liwemi likuzungulira na kuŵa chimphepo chikuru icho chingafipiska pafupifupi charu chose, apo fuvu ilo likukhala mu mlengalenga likupangiska kuti mlengalenga wa Mars uŵe na mtundu wapadera wa pinki. Chigaŵa cha kumpoto kwa charu chapasi chili na vidika vikuruvikuru vya lava wakukhora wa mapiri ghakugolera moto, apo chigaŵa cha kumwera kwa charu chili na vibowo vinandi ndipo pali mabeseni ghakuru ghakukhwaskika. Pa Mars pali mapiri ghakurughakuru agho ghali kumara, kusazgapo Olympus Mons—mapiri ghakuru chomene agho ghakumanyikwa mu dongosolo la zuŵa, ghali na mtunda wa makilomita 600 ndipo ghakutalika makilomita 25. Pa malo agha paliso milonga yakunyang’amira iyo yikupangika na kusunkhunyika kwa dongo ndiposo nthowa za nthambi izo ŵakugomezga kuti zikaseŵeka na maji ghakale ghakuchimbira, agho sono ghali kumara kale. Pakuti mlengalenga wa pa Mars ngwakuwonda comene kuluska wa pa caru capasi, pali waka mitambo yichoko waka ndiposo nyengo zinyake pakuŵa ciwuvi ca mulenji. Kuzingilizga pulaneti iyi kuli myezi yiŵiri yichokoyichoko, yakuwoneka mwakupambanapambana, Phobos na Deimos, iyo yingaŵa kuti yikukoleka na ma asteroid agho ghakusungika na nkhongono yakuguza ya Mars.