Aluminiyamu

Aluminiyamu ni chisungunu; ili na chimanyikwiro. Chimanyikwiro chake ni Al, ndipo nambara yake ya atomu ni 13. Nchakupepuka kuluska vitsulo vinandi ivyo vikumanyikwa chomene—pafupifupi chigaŵa chimoza pa vigaŵa vitatu vya kulemera kwa chisulo.

Aluminiyamu wakukolerana luŵiro na mphepo, ndipo wakupanga chigaŵa cha oxide chakuwonda, chakuvikilira para wali mu mphepo. Layer iyi yikupangiska kuti dzimbiri lileke kuŵapo. Likuwoneka nga ni siliva, ndipo likuŵa lakunyezimira ndipo likuwoneska makora ungweru. Likuŵa lakufewa, lili na maginito yayi, ndipo lingatambasuka kuŵa mawaya.

Mtundu wakumanyikwa chomene ndiposo wakukhazikika wa aluminiyamu ni 27Al, uwo ukupangiska kuti aluminiyamu waŵe chinthu cha nambara 12 pa vinthu vinandi chomene mu chilengiwa chose. Mtundu unyake, 26Al, uli na radioactive pachoko ndipo nyengo zinyake ŵakuwugwiliskira ntchito kuti ŵamanye vyaka ivyo malibwe na malibwe ghakuchemeka meteorites ghalipo.